काठमाडौं । पछिल्लो समय नेपालमा अवैध मानिएको क्रिप्टोकरेन्सी, हाइपर फण्ड कारोबारीहरू एकपछि अर्को गरी सार्वजनिक भइरहेका छन् ।

सिंगापुरको क्रिप्टो पेमेन्ट गेटवे ट्रिपल ए ले सार्वजनिक गरेको एक प्रतिवदेनअनुसार नेपालमा १.४५ प्रतिशत जनसंख्याको क्रिप्टोकरेन्सीमा लगानी भएको जनाएको छ ।
ट्रिपल ए ले विश्वभर भएका क्रिप्टोकरेन्सी प्रयोगकर्ताहरूको विषयमा हालै जारी गरेको नयाँ प्रतिवेदन अनुसार नेपालमा ४ लाख २३ हजार ८ सय ४० जना क्रिप्टो प्रयोगकर्ताहरू रहेको उल्लेख छ ।

नेपालमा क्रिप्टोकरेन्सी अर्थात् विटक्वाइनको कारोबार अवैध मानिन्छ । नेपाल सरकारले नेपालभित्र नेपाली मुद्रा कारोबार मात्र वैध मानेको छ । नेपाली मुद्राबाहेक अन्य मुद्रा विदेशमा कमाएर ल्याउन पाइन्छ, तर नेपालमा त्यसलाई बैंक वा मनी चेन्जरमार्फत नेपाली मुद्रामा साटेर मात्र कारोबार गर्न पाइन्छ । बिटक्वाइन भने यसैगरी पनि खरिद–बिक्री गर्न पाइँदैन ।
नेपालमा अवैध मानिएपनि विभिन्न समयमा विटक्वाइनको कारोबार भइरहेको पाइएको छ । अवैध विटक्वाइनबाट टेलिकम कम्पनीका मोबाइल फोनमा रिचार्ज हुने गरेको तथ्य खुलेको छ । विटक्वाइनका सबैजसो वालेटबाट नेपाल टेलिकम, एनसेल, स्मार्टसेल, युटिएललगायत कम्पनीका मोबाइल नम्बर रिचार्ज हुने गरेको छ । त्यस्तै, बिटक्वाइनमार्फत् पैसाको अवैध स्थानान्तरण (हुन्डी) पनि हुने गरेको फेला परेको छ ।

राष्ट्र बैंकको अनुसन्धानअनुसार नेपालमा १० हजार नेपालीसँग ४० अर्ब रुपैयाँ बराबरको विटक्वाइन रहेको छ । कालोधनलाई विटक्वाइनमा लगानी गर्ने, सम्पत्ति विदेश लैजान विटक्वाइनको प्रयोग गर्ने, डिजिटल नेटवर्किङमा ठगिने लगायतका कार्यहरु नेपालमा पनि अहिले दिनप्रतिदिन बढ्दै गईरहेको छ ।

के हो त विटक्वाइन?

विटक्वाइन एक प्रकारको कम्प्युटरमा कोडिङमार्फत् बनाइएको एक गोप्य मुद्रा हो । यो मुद्रा कुनै पनि देशको सरकारले छापेको भने होइन । यो इन्टरनेटका प्रयोगकर्ताहरुको विश्वासको आधारमा उनीहरुबाटै सञ्चालित हुन्छ ।

सन् २००८ मा अमेरिकालगायत संसारभरका थुप्रै देशहरुमा ठूलो आर्थिक मन्दी छाएको थियो । त्यसबेला संसारभरका मानिसहरु उनीहरुका सरकार र ठूला बैंकहरुसँग अत्यन्त क्रोधित भएका थिए । मुद्राको पुरानो केन्द्रीकृत प्रणालीमा समस्या छ भन्ने कुरामा धेरै मानिसहरूलाई भान भएको भयो र त्यति नै बेला विटक्वाइनले उचाइ लियो ।

अहिलेको समयमा जोकोहीले पनि क्रिप्टोकरेन्सी खरिद र बिक्री गर्न सक्छ । वेबसाइटमा साइन अप गरेर आफ्नो क्रेडिट कार्ड वा कुनै भुक्तानी माध्यमको विवरण राखेको भरमै जोकोही पनि ‘डिजिटल मुद्रा’को संसारमा छिर्न सक्छ ।
नेपालमा पनि गुप्त रुपमा क्रिप्टोको कारोबार फस्टाएको छ । यसको कारोबारलाई बन्देज लगाउँदै सरकारले यसलाई गैरकानुनी भनिएको छ । केही दिनअघि मात्रै नेपालमा क्रिप्टो कारोबार गर्ने केही व्यक्तिहरु पक्राउमा परेका थिए । त्यसपछि मानिसहरुमा क्रिप्टोकरेन्सी वा विटक्वाइनको बारेमा झन् जिज्ञासा बढेको छ ।

पछिल्लो समय विटक्वाइन गैरकानुनी काममा बढी प्रयोग भइरहेको छ । जुन नेपाल लगागत संसारभरका सुरक्षा निकायहरुका लागि अहिले टाउको दुखाइको विषय बनेको छ ।