काठमाडौं । पछिल्लो समय कीर्तिपुरमा एक पछि अर्काे सहकारी संस्थाहरुमा समस्या देखिन थालेको छ । बचतफिर्ताको दवावमा सहकारी सञ्चालकहरु घर छोड्न बाध्यभएका छन् । कीर्तिपुरकै नाम चलेका सहकारीहरुका सञ्चालकहरु बचतकर्ताहरुको सम्पर्कमा छैनन् । कीर्तिपुरका नाम चलेका सहकारी मध्ये नविन नकर्मी अध्यक्ष रहेको बाघ भैरव बचत तथा ऋण सहकारी संस्थामा पनि वित्तीय संकट आएको स्रोतको दावी छ ।

स्रोेतका अनुसार बचतफिर्ताको दवावले कार्यसम्पादनमा समेत समस्या आइरहेको छ । पछिल्लो समय सहकारी संस्थाहरुमा बढ्दो आर्थिक तरलता र सहकारी संस्थाहरुप्रति फैलाइएको भ्रमका कारण बाघ भैरव सहकारीमा पनि समस्या बढ्दै गएको हुन सक्ने एक स्थानीयले बताए । उनले भने, ‘सहकारीमा बचत फिर्ताको दवाव छ, सहकारीले आफ्नो विषयमा बोल्न खोज्दैन, बचतकर्तालाई विश्वास दिलाउनु पर्छ’ ।

बाघ भैरव सहकारी संस्थाको गत वर्षको वित्तीय रिर्पाेट अर्थात वार्षिक प्रतिवेदनलाई अध्ययन गर्दा सहकारीमा आर्थिक तरलता प्रष्ट देखिन्छ । सहकारी संस्थामा समस्या नभएको दावी गरिएपनि वार्षिक प्रतिवेदनले त्यसो भन्दैन । गत वर्ष पुस २७ गते सम्पन्न वार्षिक साधारणसभामा संस्थाले प्रस्तुत गरेको वार्षिक प्रतिवेदनमा जम्मा ४ प्रतिशत तरलता रहेको देखिन्छ । सामान्यतया सहकारीहरुमा १५ देखि २० प्रतिशत सम्म तरलता हुनुपर्छ । १० प्रतिशत भन्दा तल झर्यो भने सहकारी संस्थामा समस्यामा छ, भन्ने बुझ्नु पर्छ । एक अर्बको संस्थामा ४ प्रतिशत भनेको चरम तरलता हो ।

सो प्रतिवेदनको आधारमा बाघ भैरव चरम आर्थिक संकटमा गत वर्षनै देखिन्छ । सहकारीको साधारणसभामा कीर्तिपुर नगरपालिका सहकारी विभागका प्रमुख सुजिन्द्र महर्जनले संस्थाको वित्तिय अबस्थाका विषयमा प्रश्न गरेका थिए । उनले भनेका थिए, ‘सहकारी संस्थामा सबै विषय राम्रो भएपनि तरलता मिलाउनु पर्छ’ । जसको भिडिओ हामीले प्रकाशित गरेका थियौं । सहकारीमा जारी समस्याका विषयमा अहिले सञ्चालकहरु बोल्न मान्दैनन् ।

बरु बाघ भैरव सहकारीकै जिम्मेवार पदमा रहेका एक व्यक्तीले अन्य सहकारीका वित्तीय फाइल खोल्न पुगेको भन्दै अहिले आलोचना भइरहेको छ । संस्थाका जिम्मेवार व्यक्तीले कीर्तिपुरकै एक सहकारीका बचतकर्ताहरुसँग मिलेर सहकारीका आन्तरिक फाइलहरु खोल्न लगाएको,तथानाम गालिगलोज गरेको भन्दै आलोचना भइरहेको हो ।

दर्शन बचत तथा ऋण सहकारी संस्थाका सञ्चालक र सहकारी बचत फिर्ता संघर्ष समितिबीच बागमती प्रदेश रजिष्टार कार्यालय हेटौडामा भदौं १२ गते भएको छलफलमा बाघ भैरव सहकारीका लेखा समिति संयोजक पन्नारत्न बज्राचार्य पुगेका थिए । दर्शन बचत तथा ऋण सहकारी संस्थाका अध्यक्ष दिनेश दर्शनधारीले भने, ‘उहाँ हाम्रो बचतकर्ता, शेयर सदस्य होइन । कुनै सम्बन्धीत निकायका प्रतिनिधि पनि होइन तर, संघर्ष समितिसँग भएको दुई पटकको छलफलमा सहभागि भएर तथानाम बोल्नुभयो’। हेटौडामा भएको छलफल पछि बाघ भैरव सहकारीको वित्तीय अबस्थाको बारेमा बाहिर आएको हो ।

संस्थाको प्रतिवेदन हेर्दा श्वेतपत्र जारी गरे अहिलेको तत्कालको अवस्था के हो भन्ने प्रष्ट हुन्थ्यो । तर, सहकारीले अहिलेसम्म श्वेतपत्र जारी गर्न सकेको छैन् । श्वेतपत्रका विषयमा आनाकानी गरिरहेको छ । यो विषय शेयर सदस्यले बुझ्न आवश्यक छ । आर्थिक संकटको सामना गरिरहेको बाघ भैरव बचत तथा ऋण सहकारी संस्थाले सहकारीमा कुनै समस्या नभएको भन्दै शेयर सदस्यहरुलाई भ्रमको खेती गरिरहेको केहि स्थानीयले बताए । एक सदस्यले भने, ‘बाघ भैरवले पैसा दिन सकेको छैन । मेरो ५० लाख लिन १० पटक धाउनु पर्यो ।

दिनभरि कुर्नुपर्ने बाध्यता भएको थियो । आज ५० हजार पनि दिन नसक्ने अबस्था छ भन्ने सुनेको छु । यस विषयमा सम्बन्धीत निकायको ध्यानाकर्षण होस् । केहि स्थानीयले बाघ भैरवमा पनि भोली शिवशिखरकै अवस्था आउन सक्ने भन्दै सम्बन्धीत निकायको ध्यानाकर्षण गराउने तयारी गरेको उनले बताए ।

बाघ भैरवको वित्तीय अबस्था के हो ? जस्ताको त्यस्तै
बाघ भैरव बचत तथा ऋण सहकारी संस्था लि.को असार मसान्तको विवरण हेर्दा नगद तथा नगद सरहको मौज्दात जम्मा ६ करोड ९२ लाख १९ हजार ८६ रुपैयाँ ९१ पैसा हुन आउछ । जुन गत वर्षको भन्दा केहि बढी हो । वार्षिक प्रतिवेदनलाई आधार मान्दा उसको गत वर्षको तरल मौज्दात ५ करोड ३९ लाख १२ हजार ७३ रुपैयाँ ७४ पैसा थियो । यो जम्मा ४ प्रतिशत हुन आउछ । सहकारीमा हुनुपर्ने तरलताको नियम १० प्रतिशत हुन आउन तर, संस्थामा त्यो छैन । १ अर्बको बढीको संस्थाले ४ प्रतिशत तरलता राखेर संस्था चल्न सक्ने अबस्था छैन् ।

आर्थिक वर्ष २०७९—८० को असार मसान्तमा संस्थाको कुल पूँजी तथा दायित्व १ अर्ब ५१ करोड ९८ लाख ८३ हजार ९५ रुपैयाँ ४९ पैसा रहेको छ । त्यस्तै गत वर्ष संस्थाको १ अर्ब ६१ करोड ३५ लाख ४१ हजार ८ सय ९ रुपैयाँ ७५ पैसा देखिन्छ । त्यस्तै, आर्थिक वर्ष २०७९—८० को असार मसान्तमा संस्थाको कुल सम्पत्ति तथा जायजेथा १ अर्ब ५१ करोड ९८ लाख ८३ हजार ९५ रुपैयाँ ४९ पैसा छ । गत वर्ष संस्थाको कुल सम्पत्ति १ अर्ब ६१ करोड ३५ लाख ४१ हजार ८ सय ९ रुपैयाँ ७५ पैसा थियो । यो रकम स्थिर सम्पत्ति, कर्जा तथा सापटी, लगानी, पेश्की, धरौटी तथा पाउनुपर्ने र नगद तथा बैंकमा रहेको आधारमा हो ।

यो तथ्यलाई आधार मान्ने हो भने, संस्थाले जारी गरेको वार्षिक प्रतिवेदनमा रहेको मौज्दात जम्मा ६ करोड ९२ लाख १९ हजार ८६ रुपैयाँ ९१ पैसा छ, जुन सहकारी नियम अनुसार मौजुदा मान्न सकिदैन संस्थामा समस्या छ । संस्थामा १० प्रतिशत सम्म मौज्दात हुनुपर्छ । बाघ भैरव बचत तथा ऋण सहकारी संस्था स्वर्गीय मेयर राजकुमार नर्कमीका भाई नवीन नकर्मीले नेतृत्व गर्दै आएका छन् ।

पछिल्लो समय कीर्तिपुरका अधिकांस सहकारी संस्थाहरुमा बचतफिर्ताको माग बढ्दै गएको छ । बचतफिर्ताको माग बढ्दा सहकारी सञ्चालक समिति कार्यालय जानै छोडेका  छन् । कीर्तिपुर नगरपालिकाको सहकारी विभागको तथ्याङ अनुसार नगरपालिकामा दर्ताभएका मध्ये ४० वटा सहकारीहरु सञ्चालनमा रहेका छन् । तर, अहिले एक पछि अर्काे सहकारीमा समस्या बढ्दै गएको देखिन्छ ।

संस्थाको वित्तीय अवस्था हेरौं....