एजेन्सी । विश्वका शक्तिराष्ट्रहरूको समूह जी–२० सम्मेलन आजबाट भारतको नयाँ दिल्लीमा सुरुभएको छ । शक्ति राष्ट्रहरुका नेताहरू जलवायु परिवर्तन र युक्रेनमाथिको रुसी युद्धसँग कसरी जुझ्नेसहितका जटिल मुद्दामा छलफल गर्न भारतको नयाँ दिल्लीमा भेला भएका छन् । रुस–युक्रेन युद्धको विषयमा जी–२० का सदस्य राष्ट्रहरूबीच एकै खालको धारणा नहुँदा साझा वक्तव्य नआउने आशंकाबीच आयोजक तथा अध्यक्ष देश भारतले भने घोषणापत्र लगभग तयार गरेको छ । शिखर सम्मेलनको पूर्वसन्ध्यामा नयाँ दिल्लीमा आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा भारतका तर्फबाट जी–२० मा नेगोसिएसनमा रहेका शेर्पा अमिताभ कान्तले घोषणापत्र तयार रहेको र नेताहरुबाट अनुमोदन मात्रै बाँकी रहेको दाबी गरेका हुन् ।

उनले घोषणपत्र समावेशी, महत्वाकांक्षी र धेरै दृष्टिकोणबाट निर्णायक हुने बताए । उनले घोषणापत्र वैश्विक दक्षिण(ग्लोबल साउथ) र विकासशील देशहरुको आवाज बोल्ने उल्लेख गरे । दुईदिन चल्ने शिखर सम्मेलनमा आज  बिहानैबाट नेताहरुको बैठकमा व्यस्त छन् । जी–२० बैठकमा अमेरिका, यूरोपियन युनियनसहितका देशहरु रुस युक्रेनको युद्धको सन्दर्भ उठाएर जी–२० को मञ्चबाट रुसलाई घेर्न खोजेका छन् । तर, रुस र चीन त्यसको विरोधमा छ । भारत पनि रुसको विरोधमा जी–२० को मञ्चलाई प्रयोग हुन नदिने मनसाय देखाउँदै आएको छ । मुख्य रुपमा युद्धकै विषयमा कायम विमतिहरूले साझा वक्तव्य नआउने हो कि भन्ने आशंकाहरु गरिएको हो ।

रुस र चीनका राष्ट्रपति दिल्लीको शिखर सम्मेलनमा आएका छैनन् । अध्यक्षराष्ट्र भारतको प्रस्तावमा जी–२० मा अफ्रिकी संघलाई सामेल गराउने विषयमा सहमति जुटिसकेको छ । भारतको प्रस्तावमा सबै सदस्यहरुले समर्थन जनाइसकेको र त्यसले सम्मेलनबाट औपचारिक रुप लिने बताइएको छ । भारतले शिखर सम्मेलनका क्रममा ’वसुधैव कुटुम्बकम’ अर्थात विश्व एक परिवार हो भन्ने सन्देशमा चीनले असन्तुष्टि जनाएको छ । इटलीका प्रधानमन्त्री जांर्जियो मेलोनी, बेलायतका प्रधानमन्त्री ऋषि सुनक, जापानका प्रधानमन्त्री फुमियो किशिदा, अर्जेन्टिनाका राष्ट्रपति अल्बर्टो फर्नाडिज दिल्ली हिजो नै पुगेका छन् । अमेरिकाका राष्ट्पति जो बाइडेन पनि पुगेका छन् । शिखर सम्मेलन हुने प्रगति मैदानमा अत्याधुनिक र व्यस्थित अन्तर्राष्ट्रिय मिडिया सेन्टर बनाइएको छ । जहाँबाट विश्वभरबाट र भारत भित्रैबाट गरी ३ हजार पत्रकारले समाचार सम्प्रेषणको अनुमति पाएका छन् ।

जी २० के हो?
ग्रुप अफ ट्वेन्टी अर्थात् जी२० विश्वका शक्तिराष्ट्रहरूको एउटा समूह हो । यसको बैठक विश्वव्यापी अर्थतन्त्रबारे योजना बनाउन केन्द्रित हुने गर्छ् । जी २० राष्ट्रहरूले वैश्विक अर्थव्यवस्थाको ८५ प्रतिशत हिस्सा ओगट्छन् भने उनीहरूबीच कुल व्यापारमध्ये ७५ प्रतिशत हुने गर्छ। विश्वको कुल जनसङ्ख्यामध्ये दुईतिहाइ मानिसहरू ती देशमा बस्छन् । अर्जेन्टिना, अस्ट्रेलिया, ब्रजिल, क्यानडा, चीन, फ्रान्स, जर्मनी, भारत, इन्डोनेशिया, इटली, जापान, मेक्सिको, रुस, साउदी अरब, दक्षिण अफ्रिका, टर्की, दक्षिण कोरिया, यूके र अमेरिका उक्त समूहका सदस्य हुन् । स्पेनलाई पाहुनाका रूपमा निम्तो दिइएको छ । जी२० राष्ट्रमध्ये सात वटाको समूह जी७ (जी-सेभन) पनि छ। जी२० का कतिपय देशहरू - ब्रजिल, रुस, भारत, चीन र दक्षिण अफ्रिका - ले 'ब्रिक्स' नामक अलग्गै समूह बनाएका छन्। उक्त समूह ठूलो हुने क्रममा छ। ब्रिक्सको हालै सम्पन्न शिखर बैठकमा आर्जेन्टिना, इजिप्ट, इरान, इथिओपिया, साउदी अरब र यूएईसहित छ देशलाई पनि आमन्त्रण गरिएको थियो।