काठमाडौं । चितवनको भरतपुरबाट नवलपरासीको बर्दघाटसम्मको जम्मा ७४ किमि प्रसारण लाइन बनाउन १३ वर्ष लागेको छ । भरतपुर–बर्दघाट २२० किलोभोल्ट (केभी) डबल सर्किट प्रसारण लाइनको निर्माण १३ वर्षमा सकिएको हो । चितवनको भरतपुर महानगरपालिका–११ आँपटारीस्थित नयाँ भरतपुर सबस्टेसनबाट सुरु भई नवलपरासी (बर्दघाट–सुस्ता पश्चिम) को बर्दघाट सबस्टेसनमा अन्त्य हुने ७४ किमि २२० केभी डबल सर्किट प्रसारण लाइन निर्माण सम्पन्न भएपछि सञ्चालनमा आएको हो ।
०६७ मा निर्माण सुरु भएको उक्त प्रसारण लाइन ०७२ सालमा सकिनुपर्ने थियो । स्थानीयको अवरोध, वनले समयमा रूख काट्न अनुमति नपाएको, ठेकेदारको कमजोर काम गराइका कारण आयोजना सम्पन्न हुन यतिका समय लागेको नेपाल विद्युत् प्राधिकरणका कार्यकारी अधिकृत कुलमान घिसिङले जनाए । ‘प्रसारण लाइनको रुट परिवर्तन गर्न माग गर्दै स्थानीयको अवरोध, रूख कटानको समस्या, ठेकेदारको कमजोर कार्यसम्पादनलगायतका कारणले जीर्ण बनेको आयोजना निरन्तरको प्रयासपछि निर्माण सकिएको छ,’ उनले भने, ‘भरतपुरबाट पश्चिमतर्फ विद्युत् प्रवाहका लागि हाल चालु रहेको १३२ केभी सिङ्गल सर्किट मात्र थियो, उक्त लाइनको क्षमतालाई नधान्दा भरतपुरबाट पश्चिमतर्फ थप विद्युत् पठाउन समस्या थियो, अब २२० केभी लाइन निर्माण सकिएपछि थप बिजुली प्रवाहका लागि सहज हुन्छ, भोल्टेजमा पनि सुधार हुन्छ ।’ सुरुमा २२० केभी डबल सर्किट प्रसारण लाइनलाई १३२ केभीमा सञ्चालनमा ल्याइनेछ ।
भरतपुरबाट बर्दघाटसम्म विद्युत् पठाउन पुरानोसहित ३ वटा सर्किट छन् । २२० केभीको लाइनलाई हाल १३२ केभीमा चार्ज गर्दा एउटा सर्किटबाट १७० मेगावाटसम्म विद्युत् प्रवाह हुन सक्छ । पुरानो सिंगल सर्किटबाट करिब ९० मेगावाटसम्म विद्युत् प्रवाह भइरहेको प्राधिकरणले जनाएको छ । बर्दघाटबाट नवलपरासीको सुनवल नगरपालिका–१३ भुमहीस्थित नयाँ बुटवल सबस्टेसनसम्मको २२० केभी प्रसारण लाइन निर्माणाधीन छ । उक्त लाइन आगामी पुसभित्र सम्पन्न गर्ने लक्ष्यका साथ काम भइरहेको छ । त्यसपछि हेटौंडाबाट नयाँ बुटवल सबस्टेसनसम्म २२० केभी प्रसारण लाइन जोडिनेछ । भरतपुर–बर्दघाट प्रसारण लाइनको लम्बाइ ७४ किमिमा २४६ वटा टावर निर्माण भएको छ ।
आयोजना निर्माणका लागि सेन्ट्रल चाइना पावर ग्रिड इन्टरनेसनल इकोनमिक एन्ड ट्रेड कम्पनीसँग ०६७ कात्तिकमा ठेक्का सम्झौता भएको थियो । काम सन्तोषजनक नभएको भन्दै उक्त कम्पनीसँगको ठेक्का सम्झौता ०७४ जेठमा रद्द गरी प्राधिकरणले बाँकी काम गर्न नयाँ टेन्डर गरेको थियो । बाँकी रहेको काम गर्न चिनियाँ कम्पनी हेङटन अप्टिक्स इलेक्ट्रिकसँग ०७५ साउनमा ठेक्का सम्झौता गरेको थियो ।
नवलपरासी विनयी त्रिवेणी गाउँपालिका–२ दुम्कीबासमा केही स्थानीयले प्रसारण लाइनको रुट परिवर्तन माग गर्दै सर्वोच्च अदालतमा रिट दायर गरेका थिए । सर्वोच्च अदालतले ०७७ चैत २५ गते स्थानीयको मागबमोजिम अन्तरिम आदेश दिएपछि त्यस क्षेत्रमा पर्ने प्रसारण लाइनको दुईवटा टावर निर्माण रोकिएको थियो । सर्वोच्चले ०७९ असार १२ मा रिट खारेज गरेको थियो । त्यसपछि स्थानीयसँगको मुआब्जा तथा क्षतिपूर्तिका विषयमा निरन्तर छलफल गरी ०७९ चैतमा सहमति भएपछि निर्माण सुरु गरिएको आयोजना प्रमुख सन्तोष साहले बताए ।
दुम्कीबासको अवरोधका कारण प्रसारण लाइन निर्माण गर्न नसक्दा भरतपुरबाट बर्दघाटतर्फ थप विद्युत् पठाउन नसक्ने अवस्था आएपछि प्राधिकरणले वैकल्पिक व्यवस्थामार्फत निर्माण सकिएको खण्डलाई सञ्चालनमा ल्याएको थियो । भरतपुरबाट नवलपरासीको अरुण खोलासम्मको करिब ५६ किमि प्रसारण लाइनको सिंगल सर्किटलाई एक वर्षअघि सञ्चालनमा ल्याइएको थियो । भरतपुर–बर्दघाट २२० केभी प्रसारण लाइनको निर्माण सकिएको लाइनलाई अरुण खोलामा ट्यापिङ गरी हाल सञ्चालनमा रहेको १३२ केभी प्रसारण लाइनमा जोडिएको थियो । भरतपुर–बर्दघाट १३२ केभी प्रसारण लाइनलाई अरुण खोलामा छुट्याएर भरतपुर–बर्दघाट २२० केभीको लाइनसँग जोडिएको थियो ।
प्रसारण लाइनको क्षमता सुदृढीकरण र नेपालको एकीकृत विद्युत् प्रणाली गुणस्तरीय बनाउन नेपाल सरकार तथा प्राधिकरणको लगानी र विश्व बैंकको सहुलियतपूर्ण ऋणमा हेटौंडा–भरतपुर–बर्दघाट २२० केभी प्रसारण लाइन आयोजना सुरु गरिएको थियो । ०७८ कात्तिकबाट विश्व बैंक आयोजनाबाट पछि हटेपछि सरकार र प्राधिकरणको लगानीमा बाँकी काम अगाडि बढाइएको थियो । आयोजनालाई हेटौंडा–भरतपुर र भरतपुर–हेटौंडा खण्डमा विभाजन गरी निर्माण सुरु गरिएको थियो । हेटौंडा–भरतपुर खण्ड निर्माण सम्पन्न भई एउटा सर्किटलाई तत्कालका लागि १३२ केभीमा चार्ज गरी सञ्चालनमा ल्याएको प्राधिकरणको भनाइ छ । आजको कान्तिपुर दैनिकमा खबर छ ।
